Serwis przez 8 lat prowadził pedagog liceum - Marek Podgórski
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

DYSLEKSJA

Dysleksja   Dyskalkulia   Terminologia   Objawy   Diagnoza   Przyczyny  

Terapia dysleksji   Jak pisać dyktanda?   Co powinni zrobić rodzice?  

Dysleksja - zestawienie bibliograficzne    Dysleksja w Internecie



Terapia dysleksji

     Przyczyną dysleksji jest zaburzenie niektórych funkcji biorących udział w procesie czytania i pisania. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne dotyczą przede wszystkim zdolności analizy i syntezy wzrokowej, koordynacji wzrokowo-ruchowej, pamięci wzrokowej oraz analizy i syntezy słuchowej. Rzadziej spotkać można zajęcia wykorzystujące ćwiczenia stymulujące rozwój psychofizyczny odwołujące się do założenia, że zdolności intelektualne dziecka są ściśle uzależnione od jego rozwoju fizycznego. Do programów terapeutycznych wykorzystujących w walce z dysleksją ćwiczenia ruchowe należy zaliczyć przede wszystkim zdobywającą sobie coraz większe grono zwolenników "gimnastykę mózgu" metodę kinezjologiczną opracowaną przez Paula Dennisona. Ćwiczenia ruchowe wykorzystuje także metoda Jeana Ayersa.
     Właściwy wybór metody terapii powinien być poprzedzony dokładną diagnozą trudności dziecka. Najczęstszymi przyczynami są zaburzenia percepcji wzrokowej, słuchowej lub integracji bodźców wzrokowych i słuchowych. Postawienie szczegółowej diagnozy powinno pociągać za sobą rozpoczęcie dostosowanych do potrzeb dziecka oddziaływań podjętych przez przygotowanego do tego pedagoga lub psychologa. Skuteczność terapii pedagogicznej podnosi się wraz z częstotliwością zajęć. Wskazane jest, aby nie ograniczały się one do spotkań odbywanych raz, dwa razy w tygodniu, ale aby dziecko pomiędzy nimi miało okazję do wykonywania właściwych codziennych ćwiczeń w domu.
     Należy pamiętać, że stosowanie metod dydaktycznych polegających na nieustannym powtarzaniu czynności, które dziecku dyslektycznemu sprawiają kłopot, na ogół nie przynosi pożądanego efektu. Często powoduje zaś zniechęcenie lub bunt dziecka. Właściwie prowadzone zajęcia korekcyjno-kompensacyjne powinny być oparte na diagnozie trudności i prowadzone przez profesjonalistów lub pod ich kierunkiem.


Zdiagnozowanie ucznia ze specyficznymi trudnościami w nauce pisania i czytania nakłada na nauczycieli obowiązek podjęcia następujących działań:

1. Indywidualizacja pracy w klasie szkolnej

W myśl postulatu indywidualizacji nauczania, nauczyciel może zapewnić dziecku indywidualny program dydaktyczny oraz stosowny do jego sprawności sposób realizacji. Mogą to być np. dodatkowe ćwiczenia, realizowane podczas lekcji i w domu (nauczyciel, zadając dziecku ćwiczenia do domu powinien ściśle współpracować z rodzicami). Może to być częstsze odpytywanie ustne, wydłużanie czasu na prace pisemne czy zezwalanie na przygotowanie części prac z pomocą komputera lub maszyny do pisania. Taki nauczyciel stawia dziecku wymagania stosownie do jego możliwości.

2. Sposób oceniania

Nauczyciel klasyfikuje ucznia głównie na podstawie wypowiedzi ustnych, a prace pisemne ocenia przede wszystkim na podstawie ich treści. Znając problem dysleksji, potrafi ułożyć program terapii indywidualnej dla ucznia i współpracować z jego rodzicami. W sposobie oceniania uczniów dyslektycznych uwzględnia różnorakie czynniki wpływające na jakość pracy i docenia włożony wysiłek, a nie tylko uzyskany efekt. Ocena powinna dotyczyć przede wszystkim poprawności wypowiedzi ustnych i strony merytorycznej prac pisemnych. W stosunku do tych uczniów - również w klasach starszych - powinno się w zasadzie stosować dodatkowo ocenę opisową.

3. Rozumienie zachowań współtowarzyszących dysleksji

Łącznie z zaburzeniami o charakterze dyslektycznym współwystępować mogą zaburzenia mowy, orientacji przestrzennej oraz zaburzenia emocjonalne. Te ostatnie są często poważną konsekwencją nie przezwyciężonych trudności w nauce czytania i pisania (np. postawy lękowe lub agresywne).

Duży wysiłek dziecka włożony w określoną pracę i negatywna jej ocena - to powód do wywołania u niego poczucia niepewności i niesprawiedliwości. Gdy takie sytuacje powtarzają się, w uczniu może pojawić się lęk i strach wobec oczekiwań dorosłych i swojej małej sprawności. Wśród dzieci przejawiających specyficzne trudności w nauce można zaobserwować symptomy zaburzonej dynamiki procesów psychicznych. Nadmiernej ruchliwości towarzyszą zwykle trudności w koncentracji uwagi, brak systematyczności w działaniu, pochopność i pobieżność myślenia.

4. Kontakty oparte na zrozumieniu problemów dziecka i współpracy z rodzicami

Rodzice i nauczyciele poprzez częste pretensje do dziecka powodują, że wcześnie zaczyna ono funkcjonować z poczuciem winy, przeświadczeniem o braku miłości, akceptacji i zrozumienia z powodu niespełnienia oczekiwań. Jest to typowa sytuacja urazowa, w wyniku której pojawiają się przeżycia przekraczające możliwości adaptacyjne dziecka.

Świadomy problemu nauczyciel i rodzic powinien pamiętać, aby:
- nie stwarzać atmosfery zdenerwowania, napięcia, przymusu, wyśmiewania, lecz dążyć do spokoju i wzajemnego zaufania,
- nie robić wymówek czy awantur, lecz rzeczowo wskazywać możliwości poprawienia błędów,
- nie przeciążać czytaniem i przepisywaniem, lecz dostosowywać ćwiczenia do możliwości dziecka,
- nie wyręczać dziecka w jego pracach, lecz zachęcać do samodzielnego ich wykonywania,
- nie karać, zakazywać i straszyć, lecz nagradzać nawet za niewielkie efekty.

5. Organizacja i prowadzenie zajęć korekcyjno-kompensacyjnych (terapii pedagogicznej) w szkole

Ćwiczenia korekcyjno-kompensacyjne to oddziaływanie kompleksowe, polegające na ćwiczeniu funkcji zaburzonych (korekcja) i takim ćwiczeniu tych funkcji niezaburzonych, aby stały się wsparciem lub zastępstwem dla funkcji zaburzonych (kompensacja). Konieczność prowadzenia tych zajęć w szkole uzasadnia rozmiar potrzeb uczniów. Działania dotyczące organizacji zajęć korekcyjno-kompensacyjnych regulują akty prawne dotyczące dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Należy do nich m.in. zarządzenie nr 15 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 1993 r. w sprawie zasad udzielania uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Mimo, wydawałoby się, korzystnych regulacji prawnych, system pomocy dziecku dyslektycznemu nie jest wystarczający. Zespoły korekcyjno-kompensacyne funkcjonują nie we wszystkich szkołach. Jest to z pewnością związane z koniecznością zapewnienia etatu dla specjalisty z zakresu terapii pedagogicznej, określanego potocznie mianem reedukatora. Jednak naszym zdaniem zajęcia korekcyjno-kompensacyjne są tą formą pomocy dziecku, która powinna być włączona do programu pracy dydaktyczno-wychowawczej każdej szkoły.

Treść, formy i metody pracy z uczniami w ramach tego typu zespołów muszą być przez terapeutę dostosowane do potrzeb i możliwości każdego dziecka. W tym celu powinien on:
- zapoznać się z wytworami dziecka (zeszyty, prace plastyczne),
- obserwować dziecko na tle klasy,
- zapoznać się z sytuacją środowiskową dziecka,
- poznać dziecko w kontakcie indywidualnym.

Forma i materiały używane podczas zajęć powinny różnić się od stosowanych na lekcjach. Zajęcia powinny przebiegać w zróżnicowanych i relatywnie krótkich jednostkach czasu, z uwagi na problemy dzieci z koncentracją uwagi, motywacją do pracy oraz niską wydolnością. Grupa powinna być jak najmniej liczna, a atmosfera na zajęciach pełna życzliwości i zrozumienia, ale również konsekwencji. Zawsze należy bazować na tym, co dziecko potrafi, co przychodzi mu z łatwością. Podstawową formą aktywności poznawczej jest zabawa, a najefektywniejszym sposobem uczenia się - gry dydaktyczne.

Wojciech Brejnak, Teresa Opolska, Romuald Ponczek
O dysleksji czyli specyficznych trudnościach w nauce
Biblioteczka Reformy, Zeszyt 18, MEN, Warszawa, grudzień 1999.